Laten we het eens over koffie hebben

De meesten van ons zweren bij een dagelijks kopje koffie. En soms wel een paar per dag. Maar hoe wordt koffie gemaakt? En past koffie in een verantwoord voedingspatroon (en hoeveel kopjes zijn dat)? En wat doet koffie met je bloedsuikerspiegel? Dat lees je allemaal in dit blogartikel.

Inhoud 

  • Hoe werd de ‘kick’ van koffie ontdekt?
  • Islamitische wijn
  • Van koffieplant tot -bes
  • Van plukken tot boon
  • Het karamelliseren van de bonen
  • De natuurlijke functie van cafeïne
  • Is koffie gezond?
  • Is cafeïne verslavend?
  • Beïnvloedt cafeïne de bloedsuikerspiegel?
  • Waarom heeft cafeïne dit effect?
  • Hoeveel cafeïne is te veel voor de bloedsuikerspiegel?
  • Wat vindt 3Care?
  • Bronnen

Hoe werd de ‘kick’ van koffie ontdekt?

Er bestaan talrijke legenden over de ontdekking van de verkwikkende werking van koffie. Een van de oudste brengt ons naar een jonge geitenhoeder in Ethiopië, rond het jaar 850. Zijn geiten kregen na het eten van een bepaald soort bes veel energie. Ook monniken proefden de vrucht. Zij waren echter zo teleurgesteld in de bittere smaak dat ze de vrucht in het vuur gooiden. Het duurde niet lang of ze roken een heerlijk aroma. Uit nieuwsgierigheid maakten de monniken van de geroosterde vruchten een drinkbaar aftreksel. Dit bleek een geschenk van God omdat het hen hielp de halve nacht wakker te blijven.

Islamitische wijn

Tegenwoordig vinden we koffie in Zuid-Amerika, Afrika, India, Indonesië en Vietnam. Het land van herkomst is echter Ethiopië. Van daaruit werd koffie voor het eerst via Mekka en Medina in het Koninkrijk Arabië geïntroduceerd. De Perzen bleken verrukt van de stimulerende werking van deze nieuwe ‘islamitische wijn’, omdat echte wijn strikt verboden was voor moslims. Jemen bleek bovendien een gunstige plek om koffie te verbouwen. Koffie ging vervolgens een steeds grotere rol spelen in Arabië, Klein-Azië, Syrië, Egypte en Zuidoost-Europa. De eerste koffiehuizen openden hun deuren in Damascus en Aleppo rond 1530. De naam Coffea Arabica komt hier vandaan.

Van koffieplant tot -bes

De scheepvaart zorgde ervoor dat koffieplantages nu op veel continenten te vinden zijn. De koffieplant kan van nature wel 18 meter hoog worden, maar ze worden vaak teruggesnoeid tot 2 meter. Dit levert een hogere productie aan koffiebessen op én ze zijn makkelijker te plukken. Koffieplanten hebben een tropisch klimaat nodig en groeien alleen rond de evenaar. Ook is voldoende schaduw belangrijk. Daarom vind je op koffieplantages vaak ook andere bomen, zoals bijvoorbeeld bananenbomen. De periode van koffiekiem tot volwassen koffieplant duurt ongeveer 3 tot 5 jaar. Pas dan gaat een koffieplant koffiebessen produceren. Ook dit kost tijd. Het rijpen van de koffiebes duurt ongeveer 8 tot 12 maanden. Een bessen producerende koffieplant heeft een levensduur van ongeveer 30 jaar. De beste kwaliteit koffie komt van rijpe en rode koffiebessen.



Van plukken tot boon

Koffiebessen worden handmatig of machinaal geplukt. Een handmatige pluk is arbeidsintensiever maar geeft de plukker de gelegenheid om steeds alleen de rijpe koffiebessen te selecteren. Dit geeft een zoetere koffie omdat de suikers in de koffiebes langer de tijd hebben gehad om zich te ontwikkelen. Bij machinale oogst worden koffiebessen los getrild en opgevangen op een zeil. Vervolgens wordt buitenste vruchtvlees verwijderd en blijft de koffieboon over. Dit kan gebeuren met behulp van een gewassen methode waarbij de koffiebonen onder stromend water van het vruchtvlees worden ontdaan. Dit zorgt voor koffie met een mildere smaak. Bij de ongewassen methode worden de koffiebessen in de zon gedroogd en daarna word de boon uit de bes geperst. Dit geeft een meer gevarieerd smaakpatroon. Daarna worden de koffiebonen op grootte gesorteerd. Hoe groter de koffieboon, hoe hoger de kwaliteit. Nu zijn de koffiebonen klaar om te worden gebrand.

Het karamelliseren van de bonen

Het branden van koffiebonen wordt ook wel karamelliseren genoemd. Het zijn namelijk de natuurlijke suikers in de koffieboon die door branding de herkenbare bruine kleur geven. Bij het koffiebranden worden de bonen eerst verhit. Hierdoor zet de boon uit en springt het vliesje van de koffieboon af. Daarna bepaalt de temperatuur en de duur van het branden de uiteindelijke smaak van de koffieboon. Licht gebrande koffiebonen zijn frisser en milder van smaak, donker gebrande bonen zijn pittiger en bitterder. Koffiebonen voor espresso zijn bijvoorbeeld vaak donker gebrand. Omdat koffie een natuurproduct is, kan ook de smaak nogal verschillen. Om voor een constante smaakbeleving te zorgen, worden koffiemelanges gemaakt. Er zijn meer dan 100 koffievarianten bekend; de twee bekendste zijn Arabica en Robusta.


De natuurlijke functie van cafeïne 

Een koffieplant maakt cafeïne aan om zichzelf te beschermen tegen parasieten en ziekten. Afhankelijk van de sterkte van de koffieplant en de ligging van de plantage ontstaat de hoeveelheid cafeïne. Dit bepaalt ook de smaak van Arabica- en Robusta koffie. Arabica koffiebonen bevatten ongeveer de helft minder cafeïne dan Robusta koffiebonen. De kwetsbare Arabica koffieplant heeft warme temperaturen nodig tussen de 25 en 30 graden en schaduw. Daarom groeien Arabica koffieplanten het beste in hooggelegen gebieden boven 1500 meter. ‘s Nachts koelt het daar flink af en daarom gedijen parasieten er minder goed. De Arabica plant hoeft dus minder cafeïne te produceren om zichzelf te beschermen. Dit geeft uiteindelijk de zachte rijke smaak aan Arabica koffie. Robusta koffieplanten groeien in veel lager gelegen gebieden, waar de plant sterk onder natuurlijke druk staat. Ze produceert dan ook twee keer zoveel cafeïne als de Arabica plant. Robusta koffie smaakt bitterder en pittig.

Is koffie gezond?

Niet iedereen is zich van bewust dat een gematigde koffieconsumptie in een verantwoord voedingspatroon past. Wetenschappelijk onderzoek laat in de loop der jaren steeds vaker zien dat de voordelen bij matig gebruik aanzienlijk zijn. Het grootste koffie-onderzoek ooit (zie bronnen) liet zien dat het dagelijks nuttigen van 2 tot 3 kopjes koffie, het risico op hartaandoeningen, beroertes, gevaarlijke hartritmestoornissen en het overlijden aan hartaandoeningen, met 10% tot 15% verminderde. Ook wordt het geassocieerd met een lager risico op diabetes type 2 en de ziekte van Parkinson, de ziekte van Alzheimer en onder meer leverkanker. Bovendien is koffie is een uitstekende bron van antioxidanten, die cellen kunnen helpen beschermen tegen schade. Dit geldt voor zowel cafeïnehoudende- als cafeïnevrije koffie. Gematigd koffiegebruik lijkt dus goed te passen in een gezonde leefstijl.



Is cafeïne verslavend?

Koffie kan inderdaad verslavend zijn. In de hersenen bevindt zich het stofje adenosine; een neurotransmitter die ons beschermt door tijdig een signaal af te kunnen geven als we rust nodig hebben. Cafeïne blokkeert dit beschermende signaalstofje, waardoor je doorgaat, terwijl je eigenlijk rust nodig hebt. Cafeïne houdt als het ware de receptoren (toegangspoortjes) van je cellen bezet. Het zelfherstellend vermogen van ons lichaam reageert hierop en geeft opdracht aan de hersenen om nieuwe celreceptoren (adenine) aan te maken. Dit kost echter ook weer energie, waardoor er weer behoefte is aan meer cafeïne. Op deze manier kan koffie een verslavend effect hebben. Het vervelende is dat er steeds meer nodig is om het oppeppende effect te bereiken.

Beïnvloedt cafeïne de bloedsuikerspiegel?

Diverse onderzoeken (zie bronnen) laten zien dat met name mensen met diabetes type 2 anders op cafeïne reageren. Bij hen kan het de bloedsuikerspiegel en het insulinegehalte verhogen omdat de insulinehuishouding verstoord is. Cafeïne kan de insulinegevoeligheid verstoren, waardoor lichaamscellen minder goed op het hormoon reageren. Bij diabetes type 2, gebruikt het lichaam insuline al niet goed en cafeïne kan dit versterken.

Waarom heeft cafeïne dit effect?

Er zijn verschillende theorieën die kunnen verklaren waarom en hoe cafeïne de insuline- en bloedsuikerspiegel beïnvloedt:

  • Cafeïne verhoogt het niveau van bepaalde stresshormonen, zoals epinefrine (of adrenaline). Epinefrine kan het verwerken van suiker in de cellen remmen. Dit zorgt er dan voor zorgen dat het lichaam minder insuline aanmaakt.
  • Cafeïne blokkeert een eiwit genaamd adenosine (zoals hierboven uitgelegd).
  • Cafeïne laat op de dag en avond is een aanslag op je gezonde slaap en kan je wakker houden. Gebrek aan slaap kan de insulinegevoeligheid verlagen.

Hoeveel cafeïne is te veel voor de bloedsuikerspiegel?

Dit hangt af van de gezondheid van je insulinehuishouding. Ongeveer 200 milligram cafeïne kan de bloedsuikerspiegel echter al beïnvloeden. Dat is de ongeveer 2 tot 3 kopjes koffie (afhankelijk van de soort) of 3 tot 4 kopjes zwarte thee. Maar er is ook nog een andere wending aan het verhaal. Studies tonen aan dat koffie de kans op diabetes type 2 in de eerste plaats kan verkleinen. Experts denken dat koffie de kans op diabetes type 2 juist kan verlagen, omdat de drank veel antioxidanten bevat. Deze verbindingen remmen ontstekingen, wat de kans op het krijgen van diabetes kan verkleinen. Als je al diabetes hebt, is het beter cafeïne zoveel mogelijk te beperken. Cafeïnevrije koffie of heel beperkt Arabica koffie is dan een beter idee dan Robusta koffie.

Wat vindt 3Care?

Ook in het 3Care Voeding- en Leefstijlprogramma en als je in ketose bent, past een kopje koffie prima. Wij raden aan maximaal 3 kopjes per dag te drinken en geven de voorkeur aan Arabica koffie vanwege zachte smaak en het milde cafeïnegehalte. Drink je koffie wel zonder suiker natuurlijk. Een bulletproof koffie of keto koffie kan natuurlijk ook. Voeg hiervoor 1 eetlepel MCT olie toe aan je koffie en schuim het lekker op. Zeker tijdens je APK is deze smakelijke koffietraktatie een goede ondersteuning voor je milde ketose.

Heb je vragen? Benader ons gerust.

Bronnen



 

 

 

Deel deze blog via..

Facebook Pinterest E-mail Whatsapp
Terug naar blog >